Schilder Paul Klee werd deze dag in 1879 geboren

Heden herdenken we de geboortedag van één der beeldende kunstenaars, die van doorslaggevende betekenis zijn geweest voor de ontwikkeling van de plastische kunsten in de twintigste eeuw. Evenals de eerder herdachte Vasili Kandinski was ook Paul Klee docent aan het Bauhaus. Hij werd op 18 december 1879 geboren in de plaats Münchenbuchsee bij Bern, en overleed op 29 juni in 1940. Deze Duits-Zwitserse avantgarde kunstenaar was, hoe kan het ook anders, niet onomstreden. Klee vertegenwoordigde niet alleen het expressionisme en het kubisme, maar eveneens het surrealistische. In één van de biografieën op het internet staat dat hij niet alleen als schilder begaafd was, maar dat tevens in de muziek en de tekenkunst scheen te zijn. Dat schijnen is echter meer vatbaar voor het werkwoord blijken. Daarnaast schreef Klee gedichten, waarvan Einst dem Grau door de Nederlandse componist Ton de Kruyf op muziek werd gezet voor sopraan en ensemble.
__________
Afbeelding: Paul Klee in 1911, gefotografeerd door Alexander Eliasberg (1878-1924).

Johannes Vermeer overleed op deze dag in 1675

Hier en daar wordt vermeld dat er ongeveer vijfendertig schilderijen van Johannes Vermeer bekend zijn. Een dag eerder vertelde Joost Zwagerman bij Matthijs van Nieuwkerk in het programma De wereld draait door, waarin hij onder meer doeken van Vermeer liet zien en deze op briljante wijze koppelde aan modernere en eigentijdse stukken, waarbij ook het fotografische element in het werk van Vermeer aan de orde kwam.

Detail uit De schilderkunst van Johannes Vermeer. Het bevindt 
zich in het Kunsthistorisches Museum Wien. Het stuk uit 
de periode 1666-1668, draagt tevens de titels Het Atelier, 
De schilder en zijn model en Allegorie op de schilderkunst.

Het is dan ook niet voor niets dat meer dan eens is beweerd dat het portretschilderen min of meer overbodig zou zijn geworden door de komst van de professionele portretfotografie. Daar zit een kant aan die je niet naast je neer kunt leggen, maar niet zelden is een geschilderd portret ─ ook van schilders anno nu ─ niet te versmaden.
Johannes Vermeer overleed op deze dag, 15 december, in het jaar 1675 te Delft, de plaats waar hij geboren op 31 oktober in 1632 was geboren.

Sterfdag van Grandmama Moses heden herdacht

Pas laat begonnen met schilderen

Het is heden exact een halve eeuw geleden dat de Amerikaanse schilderes Grandmama Moses ─ die in werkelijkheid Anna Mary Robinson heette ─ is overleden. Ze was op dat moment honderd en één jaar oud. Ze gold niet alleen als laatbloeier, doordat ze pas na haar zeventigste was gaan schilderen, ze kreeg eveneens het predikaat zondagsschilder opgeplakt, vanwege de verregaande naïveteit die haar werk vertoonde.
De schilder Norman Rockwell was met Grandmama Moses bevriend; ze woonden een tijdlang niet ver van elkaar verwijderd.

Herdenkingspostzegel
Op het schilderij Christmas Homecoming van Norman Rockwell uit 1948 is de toen achtentachtig jarige schilderes, geheel links te zien.
Dat stuk werd afgebeeld op de omslag van de Saturday Evening Post van 25 december 1948.

Zes jaar na haar overlijden is er een Amerikaanse postzegel ter waarde van zes dollarcent uitgegeven, ter nagedachtenis van deze kleurrijke, oude dame.


Afbeeldingen
1. Foto van Grandmama Moses uit 1953.
2. Herdenkingspostzegel ter waarde van zes dollarcent, uit 1969.

Avro's Close up over de schilder Jan Sluyters

"Schilderbeest"
Jan Sluijters (1881-1957) ─ bij de burgerlijke stand met de voornamen Johannes Carolus Bernardus ─ staat centraal in de aflevering van het Avro-programma Close up, die op dinsdag 14 december, vanaf 22:55 uur via Nederland 1 zal worden uitgezonden. Sluijters heeft zich in het begin van zijn carrière laten inspireren door grootheden uit de negentiende eeuw, zoals Vincent van Gogh (1853-1890) en diens Franse (leef)tijdgenoot Georges Seurat (1859-1891), en door andere internationaal werkzame, respectievelijk vermaarde, beeldend kunstenaars als Pablo Picasso (1881-1973) en tevens door een landgenoot Piet Mondriaan (1872-1944).

Stuk van Jan Sluijters, afgebeeld
bij voorbericht van Avro's Close up.

In zijn latere periode vond hij een geheel eigen stijl, waarin zichtbaar werd dat de werkelijkheid van alledag zijn inspiratiebron was geworden, waarbij de daad van het schilderen hem de grootste voldoening schonk. Het uitbundige gebruik van kleuren vinden we onder meer terug in zijn stukken met bloemen.

Beroemde en beruchte stukken
Eén daarvan, het Meisje, is in de jaren vijftig gereproduceerd, net als een stuk met bloemen en een naakt. Door die vermenigvuldiging hebben vooral die drie wat meer bekendheid gekregen dan tal van andere, aantrekkelijke schilderijen van deze meester. Daaronder bevonden zich portretten van mensen uit de wereld der kunsten, vooral vrouwen. Familiestukken en landschappen behoren verder tot Sluijters' oeuvre. Schilderijen daaruit hangen in diverse musea, ook buiten Nederland, en gelden daar als topstukken uit de collectie.
Zijn naakte negerinnen ─ een thema dat in die tijd nog een groot taboe was ─ hebben enerzijds voor veel ophef gezorgd, aan de andere kant voor naamsbekendheid van deze schilder.

Vasili Kandinski werd op 4 december 1866 geboren

Vasili Kandinski, van 
oorsprong Russische 
schilder en graficus.

Op 4 december 1866 werd Vasili Vasiljevitsj Kandinski te Moskou geboren. Hoewel hij aanvankelijk werkzaam was aan de Universiteit van Moskou als jurist, vertrok hij in 1896 naar München, waar in die dagen enorm veel op het gebied van de kunsten in beweging was en er van alles aan nieuws ontstond.
Kandinski werd één van de meest vooraanstaande figuren in de wereld van de Europese kunsten, mede doordat hij in de periode 1922-1933 docent aan het Bauhaus is geweest.
In 1909 had hij samen met zijn vriend en kunstbroeder Aleksej von Jawlenski (ca. 1864-1941) de Neue Künstlervereinigung München. Meer bekendheid kreeg hij door de kunstenaarsbent Der blaue Reiter, welke hij in 192 had opgericht met Franz Marc (1880-1916); deze groep gaf ook een eigen almanak uit. In 1912 is, in twee opeenvolgende edities, Vasili Kandinksi's zeer belangrijke essay Über das Geistige in der Kunst verschenen.
Op 13 december zal zijn sterfdag (in 1944) worden herdacht.
Op 11 december heeft kunsthistorica Annemiek Rens een bijdrage geschreven over een schilderij van Kandinski uit 1903. Dat valt te lezen op de fin de siècle site van Rond1900.nl.

Documentaire over De Ploeg op Cultura 24

Hendrik Nicolaas Werkman,
de drukker van het paradijs.

De digitale televisiezender Cultura 24 vertoont op woensdag 30 november de NTR-documentaire De Ploeg 1918-1928, over de ooit zeer actieve kunstenaarsvereniging met die naam, die een rol van bijzondere betekenis heeft gespeeld in het algemeen-culturele leven van de stad Groningen gedurende de jaren twintig van de vorige eeuw.
Aan de hand van historisch materiaal wordt in de documentaire een beeld geschetst van de cultuur in die stad, waar schrijvers, dichters, journalisten en aardig wat beeldend kunstenaars dikwijls bijeenkwamen en elkaar tevens inspireerden.
In de film wordt gebruik gemaakt van werk van kunstenaars als Jan Wiegers (1893-1959), Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) ─ die de drukker van het paradijs werd genoemd  ─, Jan van der Zee (1898-1988), George Martens (1894-1979) en Jan Altink (1885-1971).
Een bijdrage over één schilderij van George Martens ─ dat bijna drie jaar geleden, eveneens te Groningen, werd geveild na het overlijden van de laatste eigenaar ─ is te vinden op 12 maart 2009 op onze zustersite Cultuur in Groningen en omgeving.

25 november 1967 was sterfdag van Osip Zadkine

Ossip Zadkine in 1962.
Foto genomen in Arnhem.

Op deze dag in 1967 is de wereldwijd vermaarde beeldhouwer Ossip Zadkine, die zich overigens eveneens met andere takken van beeldende kunsten heeft beziggehouden. Hij gold als één der meest invloedrijke beeldhouwers in het midden van de twintigste eeuw. Hij heeft daarnaast ook een respectabel oeuvre aan litho's en gouaches nagelaten
Hij werd op 14 juli 1890 als Josel Aronovitsj Tsadkin in het Wit-Russische Vitebsk geboren. In 1905 stuurde Vader Tsadkin zijn zoon naar een neef in Londen, waar hij enkele jaren later kunsten ging studeren. In 1909 vertrok hij naar Parijs om daar zijn studies voort te zetten. Hij kreeg er kennis aan Ferdinand Léger (1881-1955), Alexander Archipenko (1887-1964) en Marc Chagall (1887-1985); persoonlijk bevriend raakte hij met Amadeo Modigliani (1884-1920).
In Nederland geniet deze beeldhouwer de grootste bekendheid door Verscheurde stad, dat overigens eveneens bekend staat als Verwoeste stad, uit 1953, dat in het centrum van Rotterdam is geplaatst.

Schoonheid is te vinden op een vuilstortplaats

Beeldend kunstenaar Vik Muniz.

Aan de rand van Rio de Janeiro bevindt zich de grootste vuilstortplaats ter wereld. Daar begint de van oorsprong Brazilaanse Vik Muniz (*1961), thans een zeer vermaarde kunstenaar uit New York in de Verenigde Staten van Amerika, aan een nieuw project.
Hij reisde daarvoor vanuit de VS naar zijn geboorteland waar hij eerst portretfoto's van catadores heeft gemaakt. Dat zijn plukkers van materialen die kunnen worden gerecycled. Zij blijken, althans volgens Muniz, heel bijzondere persoonlijkheden te zijn. En dat heeft hem geïnspireerd tot een artistiek vervolg.
Fotografische beelden herscheppen die plukkers, terwijl zij op de vloer van een omvangrijke hangar met losse onderdelen van het afval in de weer zijn. Muniz is ervan overtuigd dat deze mensen zo in hun waarde worden teruggeplaatst.

Dat is allemaal te zien in een nieuwe aflevering van het NTR-propgramma Het uur van de wolf, die op dinsdag 22 november zal worden uitgezonden door Nederland 2, te beginnen om 22:56 uur en eindigend omstreeks 00:10 uur in de nacht op woensdag 23 november.

Porseleinen Leeuwin (1733) voor 1,1 miljoen euro

Kop van de leeuwin uit 1733, van Meißener porselein.

Japanse kunstverzamelaar
Het in Keulen (BRD) gevestigde Veilinghuis Lempertz  heeft laten weten dat een Japanse kunstverzamelaar, op donderdag 17 november tijdens een veiling in Keulen, het gigantische bedrag van 1,1 miljoen euro heeft neergeteld voor een porseleinen leeuwin uit 1733, die toen in opdracht van August der Starke (1670-1733), keurvorst van Saksen, [1] in Meißen is vervaardigd.
Hiermee is een record gevestigd.
Deze leeuwin is in wezen een tijger, maar heeft de kwalificatie leeuwin gekregen als gevolg van een vertaalfout.
__________
[1] Keurvorst August kreeg de bijnaam der Starke vanwege de gigantische hoeveelheid kinderen die de man bij diverse vrouwen heeft verwekt. De schattingen lopen weliswaar uiteen maar onder mee het getal van driehonderd wordt genoemd.

Portret van Paul Citroen in Avro's Close up

(Roelof) Paul Citroen (1896-1963) studeerde aan het Bauhaus, waarna hij de fameuze fotocollage met de titel metropolis maakte, waarmee het begin van zijn carrière als avant-garde kunstenaar in Berlijn werd ingeluid.
Toen de nationaal-socialisten het in Duitsland voor het zeggen kregen, was er voor dergelijke modernistische kunstvormen geen ruimte meer ─ om het nu eens voorzichtig uit te drukken. Paul Citroen is toen naar Nederland gevlucht, maar het zou nog goed drie decennia duren voordat hij erin zou slagen, roem te vergaren door de bijzondere portretten die hij heeft geschilderd, respectievelijk getekend.
In het Avro-programma Close up wordt op dinsdag 1 november, via Nederland 2, tussen 22:50 en 23:50 uur Een portret van Paul Citroen uitgezonden.

Joukje Pees: Landschap in gemengde techniek

Sfeer, kleurstelling en proporties
Tot enkele dagen geleden had ik nimmer ─ althans niet bewust ─ een schilderij van Joukje Pees gezien, maar als iemand me had gevraagd wat ik van haar werk zou verwachten, had ik gezegd: "veel gevoel voor sfeer, kleurstelling en proporties". Dat heb ik afgeleid van de bloemstukken die zij verzorgt voor het podium in de Lutherse kerk te Groningen tijdens de concerten van Musica Antiqua Nova in die stad.

Joukje Pees: Geveld door de zee.

Expositie
Op maandag 24 oktober is de expositie Landschap in gemengde techniek in de kerk De Fontein aan de Eikenlaan in Groningen geopend. Daarin toont ze impressies vol sfeer, ruimte, licht en beweging, van al hetgeen zij tegenkomt wanneer ze er op uit trekt. Sedert enkele jaren gebeurt dat dikwijls in het Groningse landschap. Ter plekke maakt ze zowel foto's alsook schetsen, die ze in haar atelier verder uitwerkt.
Intuïtief-schetsmatig past ze gemengde technieken toe, onder meer houtskool, inkt, olieverf en zacht pastelkrijt. Joukje Pees geeft, naast haar 'voorstellingen' van eigen werk, cursussen en workshops in genoemde technieken, en verder begeleidt zij een fotoworkshop.

Schilder Paul Cézanne overleed deze dag in 1906

Paul Cézanne: Kaartspelers, geschilderd in de jaren 1890-1892.
Het bevindt zich thans in het Musée d'Orsay.

Vandaag is het alweer honderd en vijf jaar geleden dat de "vader der moderne schilderkunst" Paul Cézanne (geboren in 1839) is overleden te Aix-en-Provence, waar zijn vroegere atelier is omgedoopt tot museum.
Deze aanvankelijke impressionist heeft in een latere periode van zijn leven de aanzet gegeven tot het expressionisme, het fauvisme en zelfs het kubisme.
Deze meester mag als zeer productief worden gekwalificeerd: 950 olieverfschilderijen en 650 aquarellen vormen zijn oeuvre.

Expositie van deelnemers workshop Verhildersum

Zo'n drie weken
Op zaterdag 1 oktober wordt in de Museumboerderij van de Borg Verhildersum in Leens door Verhildersum-directeur Willem Goelema een tentoonstelling geopend  van vijfenzeventig deelnemers aan de schilderworkshops die werden gegeven in Galerie Het Raadhuis te Eenrum, door Antje Sonnenschein en Theo Onnes.

Schilder en kunstdocent Theo Onnes met de negentigjarige
deelnemer aan de workshopsdie werden gegeven in Galerie
Het Raadhuis (Eenrum) en bij Borg Verhildersum.

Het onderwerp van alle schilderijen is de Borg Verhildersum en haar wijde omgeving. De doeken zijn alle vervaardigd tijdens workshops die bij de Borg werden gegeven in de thans nog lopende maand september; daarmee is de kunstproductie zeer actueel.
De oudste deelnemers telt inmiddels negentig jaren.
De expositie is te bezichtigen tot en met 23 oktober, zes dagen week: van dinsdag tot en met zondag.

De rol van het naaktmodel in de kunsten

In aansluiting op de biografische speelfilm over de beeldhouwster Camille Claudel begint op zondag 18 september om 23:00 uur op Arte-tv de documentaire Der letzte Akt, waarin de historie van het model tekenen en schilderen, alsmede de rol van het naaktmodel in de tegenwoordige beeldende kunsten en fotografie aan de orde wordt gesteld.

Foto: ORF/Arte France
@ Herbert Eisenschenk.

Het betreft hier een Frans-Oostenrijkse coproductie uit 2010 van Herbert Eisenschenk. In dit geval van uitzending is er sprake van een samenwerkingsverband van het Oostenrijkse ethermedium ORF en Arte France.
De bijdrage duurt iets langer dan een uur. Een herhaling van deze in HD uit te zenden film op het beeldformaat 16:9 zal worden gerealiseerd in de nacht van maandag 26 september op dinsdag 27 september vanaf 01:55 uur.

Sterfdag Toulouse-Lautrec hedracht in ZeitZeichen

Lautrec in Villeneuve aan de Yonne.
Geschilderd door Édouard Vuillard
(1868-1940). In het Museum te Albi.

Op 9 september 1901 is de Franse schilder Henri Marie Raymond, graaf de Toulouse-Lautrec op kasteel Malromé (in het Franse departement Gironde) overleden. Hij was geboren te Albi, op 24 november 1864.

In het radioprogramma ZeitZeichen van de Duitse regionale zender WDR3, wordt op vrijdag 9 september, tussen 17:45 uur en 18:00 uur, in een aflevering die bij de dag en maand hoort ─ hier: 9 september ─ deze sterfdag herdacht, onder het dagelijkse motto Stichtag heute.

Een veld met lavendel bij het Franse Sénanque

In de Provence
Als iemand van lavendel houdt, zal deze afbeelding hem/haar beslist genoegen doen. Als iemand niet van de geur van lavendel houdt, maar wel van de kleur ervan, zal dat tevens het geval zijn.
Deze kleurenets, getiteld Lavendel bei Sénanque, maakt deel uit van een serie getiteld Provence I van de in de Bondsrepubliek Duitsland levende en werkende beeldend kunstenaar Heinz Wallisch (geboren 1942).
Deze kleurenets stamt uit 1992, is vervaardigd in een oplage van tachtig exemplaren, op het formaat 34,5 x 23,6 cm. (Drie platen, Strichätzung, Aquatinta.)
Voor een andere kleurenets uit diezelfde reeks verwijzen we u naar de aan deze site gelieerde website Rond beeldende kunsten, voor een bijdrage van heden, van dezelfde kunstenaar, uit dezelfde reeks.
Uit de serie Nachdenkliches I, eveneens van Heinz Wallisch, ziet u een kleurenets in een artikel, eveneens van heden, op de site Cultuurtempel, de moedersite van deze BK-website. 

Is het doek wel van een echte grootmeester?

In de nacht van woensdag 24 op donderdag 25 augustus, tussen 00:20 uur en 01:20 uur, wordt door BBC Two-tv weer een aflevering, deze keer getiteld Rembrandt, van het programma fake or fortune uitgezonden. Presentatrice Fiona Bruce en kunstexpert Philip Mould [1] doen ook deze keer weer onderzoek naar zogeheten mysteries achter een bepaald schilderij. 

Philip Mould, Brits expert
op het gebied van, vooral, 
geschilderde portretten.

Toen tijdens een veiling een schilderij is opgedoken dat gedurende de Tweede Wereldoorlog door de nazi's was gestolen, deed zich de vraag voor "Is dat een echte Rembrandt?", waarna de volgende, klemmender vraagt komt: die omtrent de rechtmatige eigenaar.
__________
[1] Philip Mould (geboren 1960) is een bekend gezicht in BBC One's Antiques Roadshow. In bijna elke aflevering van dat programma laat hij zijn licht schijnen over schilderijen ─ in eerste instantie portretten ─ die worden meegenomen door mensen, die graag meer over hun eigendom(men) willen weten, en niet in de laatste plaats is dat de geldelijke waarde. Er wordt wel eens gefluisterd dat Philip Mould als gevolg van deze kennis miljonair geworden is, en dat hij eveneens een bijzondere collectie heeft weten op te bouwen. Good for him!

Stel je dat eens voor: model voor Lucian Freud

Onlangs is een der meest bijzondere beeldend kunstenaars van de twintigste eeuw van ons heengegaan. Hij stierf op 20 juli van dit jaar: Lucian Freud, geboren op 8 december 1922. In tal van kunstrubrieken van heel veel media ─ in ieder geval van al die media welke zichzelf serieus wensen te nemen ─ is flink aandacht besteed aan die gebeurtenis. Ook op deze site is een bijdrage te vinden.
Dat gebeurt opnieuw op zaterdag 13 augustus, tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd, in een uitzending van het programma Imagine: van de Britse televisiezender BBC Two. Die nieuwste aflevering van die documentaire serie houdt zich, zo goed als dat binnen een uur kan, bezig met leven en werk, en uitzonderlijkheden van Lucian Freud bezig. De aflevering is getiteld Imagine: Sitting for Lucian Freud.
Diens eerste expositie werd gerealiseerd in Lefèvre Gallery te Londen in 1944; de laatste tijdens zijn aard bestaan, verleden jaar in het Centre Pompidou te Parijs.

Vijf dagen een kwartier Caravaggio via BBC Radio 3

Caravaggio: De waarzegster.

In het cultuurprogramma The essay dat gedurende het laatste kwartier Nederlandse tijd van elke werkdag door de Britse zender BBC Radio 3 wordt uitgezonden, is van maandag 1 tot en met vrijdag 5 augustus de focus gericht op de Italiaanse barokschilder Caravaggio. Die vijf kwartier worden gepresenteerd door kunsthistoricus John Cash.
Die grootmeester van de Italiaanse schilderkunst heette in werkelijkheid Michelangelo Merisi da Caravaggio; die laatste naam was van het plaatsje in Noord-Italië bij Bergamo waar die Michelangelo op 29 september 1571 werd geboren; die plaatsnaam werd toegevoegd aan de familienaam, zoals dat in die tijd gebruikelijk was. Tot in onze tijd heeft zijn faam standgehouden in de hele wereld waar (schilder)kunstminnenden zich bezighouden met het op enigerlei wijze bestuderen, dan wel alleen als 'consument' opnemen, van (delen van) het oeuvre van deze onnavolgbare grootheid, die op 18 juli 1610 is overleden te Porto Ercole (het huidige Monte Agentario).
Op onze zustersite Tempel der Toonkunst is De luitspeler van deze meester opgenomen.

Levend kunstwerk in onberispelijk maatpak

De tv-zender Nederland 2 presenteert op dinsdagavond 26 juli een nieuwe aflevering van het Avro-programma Close up waarin het thema deze keer wordt gevormd door het befaamde kunstenaarsduo Gilbert & George (geboren 1943, respectievelijk 1942).
Sedert bijna een halve eeuw weten de beide heren internationaal de aandacht op zich te vestigen met hun als live performances gekwalificeerde voorstellingen met fotomontages die als glas-in-lood uitingen overkomen, en daarnaast met videokunst.
De twee heren beschouwen hun dagelijks leven als een volkomen geïntegreerd bestanddeel van de kunst die zij maken. Het nadrukkelijke tegendeel is het geval: al 'heel lang' vormen ze een kunstwerk, beiden gekleed in een onberispelijk maatpak.
Deze aflevering van Close up begint volgens schema om 23:15 uur en loopt door tot in de nacht op woensdag 27 juli tot 00:58 uur.

Op zoek naar locaties van (de) Impressionisten

Kunstkenner Waldemar Janusczak

BBC Two-tv heeft op zaterdag 23 juli weer een documentaire uit de reeks Impressionists: Painting and Revolution. Kunstkenner Waldemar Januszcak onderzoekt werk van de Impressionisten. In de aflevering in kwestie, The great outdoors, laat hij zien welke de resultaten zijn die hij heeft meegebracht van zijn zoektocht naar de bekendste locaties van (de) schilders, die behoorden tot de relatief grote groepering van schilders die bekendheid heeft verworven onder de naam Impressionisten.
De uitzending is te zien op genoemd tv-kanaal tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd.

Portretschilder van naakt, Lucian Freud, overleden

Lucian Freud.

In 2008 werd drieëntwintig miljoen euro betaald voor een schilderij van Lucian Freud (geboren op 8 december 1922, kleinzoon van Sigmund Freud); dat was een recordbedrag voor een werk van een nog levende schilder. Op 20 juli is de man in Londen overleden.
Freud geboot vooral bekendheid in verband met de realistische uitbeelding van naakte lichamen; de doeken kregen daardoor het odium van verregaand realistische portretten. Soms werden de woorden meest meedogenloos in verband met zijn kunstenaarschap gebruikt.
De eerste overzichtstentoonstelling van Lucian Freud in Nederland werd door het Haags Gemeentemuseum georganiseerd in 2008.
Twee jaar, tot en met half juli, volgde een expositie in het Parijse Centre Pompidou. Verzamelaars zijn dol op het werk van deze uitzonderlijke kunstenaar; critici slaan het hoog aan en bezoekers van tentoonstellingen met zijn doeken raken eveneens in vervoering.

Op zoek naar de surrealiste Leonora Carrington

Op 25 mei 2011 overleed, ten gevolge van een longontsteking, in Mexico City, op 94-jarige leeftijd, de van oorsprong Engelse surrealistische schilderes Leonora Carrington, die op 6 april 1917 in Clayton-le-Woods werd geboren.
Een verre nicht van haar Joanne Moorhead, verdiept zich in het leven van de kunstenares in kwestie en vertelt daarover in het BBC Radio 3-programma Looking for Leonora, dat op dinsdag 19 juli, 's avonds tussen 22:15 uur en 23:00 uur onze tijd zal worden uitgezonden.
Ze was nog maar negentien jaar toen ze, gedurende de in Londen gehouden International Surrealist Exhibition, in contact kwam met de in 1891 geboren Duitse surrealist Max Ernst.
Samen gingen ze er vandoor en belandden ze in Parijs waarna Max Ernst zich van zijn echtgenote liet scheiden. Ze vestigden zich in 1938 in het zuiden van Frankrijk, in de Ardèche.
Toen twee jaar later de Tweede Wereldoorlog een feit was geworden, werden ze allebei gearresteerd als 'ongewenste vreemdelingen'. Het was te danken aan de Franse dichter Paul Éluard en aan Amerikaanse bekenden van Max Ernst, onder wie de journalist Varian Fry, dat ze enkele weken na hun arrestatie weer werden vrijgelaten.
Max Ernst stierf op 1 april 1976; Leonora Carrington overleefde hem drieënhalf decennium.

BBC Four: British masters in drie afleveringen

Peter Blake wirdt geïnterviewd door Mark Lawson op BBC Four-tv

BBC Four-tv start op maandag 11 juli, om 22:00 uur onze tijd, met de eerste aflevering van een driedelige reeks documentaires met de titel British masters, over de twintigste eeuwse kunst in Groot-Brittannië.
James Fox presenteert de eerste aflevering, getiteld We are making a new world. Deze bijdrage wordt de komende dagen nog driemaal herhaald. Direct in de nacht op dinsdag 12 juli, eerst om 01:00 uur onze tijd, en dan nog eens om 03:00 uur. En in de nacht van donderdag 14 juli op vrijdag 15 juli kunt u dezelfde aflevering nog eens tussen 00:00 uur en 01:00 uur onze tijd bekijken op dezelfde zender.

Nog twee uur het thema kunst.
Direct na deze bijdrage volgt om 23:00 uur dezelfde avond een interview met de Britse kunstenaar Peter Blake. Het onderhoud geschiedt met de bekende criticus Marc Lawson; ook deze bijdrage duurt al met al een uur.
Als het in onze contreien reeds middernacht is, gaat deze BBC-zender nog een uur door met The madness of Peter Howson, een portret van de kunstenaar in kwestie.

Reportage over verborgen schilderijen op BBC One

Op de Britse cultuurzender BBC One wordt op zondag 26 juni een aflevering uitgezonden van een reportageserie over over de schatten die in diverse musea en galerieën zijn opgeslagen"dat wil zeggen dat ze nog nooit aan de bezoekers van die instanties zijn getoond. De aflevering van Hidden paintings van zondag 26 juni, wordt tussen 23:25 uur en 23:55 uur gepresenteerd.
Weliswaar wordt er vooraf niet bij verteld of het om uitsluitend stukken in Britse musea gaat. Maar we mogen er van uitgaan dat dit in tal van instellingen, verspreid over de aardbol, zo toegaat.

Nieuw BBC-programma Fake or Fortune start heden

In de zomerpauze van BBC's televiziezender One worden er geen afleveringen ─ in ieder geval geen nieuwe ─ van het onnavolgbare programma Antiques Roadshow gepresenteerd. Elke poging binnen het Verenigd Koninkrijk en in alle landen daarbuiten waar dat is geprobeerd, is het gelukt dit programma te evenaren, dus al helemaal niet te overtreffen. Wel moet daaraan worden toegevoegd dat de verantwoordelijken niet altijd in geslaagd zijn in hun keuze van presentatoren. Dat geldt, helaas, ook voor de laatste presentatrice, Fiona Bruce, een tenenkrommende en zenuwslopende, want slecht articulerende ─ en daardoor elk vooroordeel omtrent Britse tv-presentatoren bevestigende ─ Fiona Bruce (geboren 1964), die ook nog eens door haar  mimiek de indruk van een zeer zuur-zoete theetante maakt. Pogingen haar aandachtig te volgen gedurende slechts twee minuten betekenen een onaanvaardbaar hoog energieverlies.

De Franse impressionist 
Claude Monet (1840-1926)

En uitgerekend die, zonder enige twijfeld zeer populaire, juffrouw presenteert ─ doch gelukkig niet in haar eentje, maar samen met de als kunstexpert geboekstaafde Philip Mould ─ het nieuwe kunstprogramma dat BBC One op zondag 19 juni voor het eerst presenteert, tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd: Fake or Fortune. Daarin doen die twee onderzoek naar echte, respectievelijk vermeende, mysteries omtrent bepaalde schilderijen. In deze eerste aflevering, getiteld Monet, mensen de beide presentatoren dat ze een tot dusver onbekend schilderij van Claude Monet (1840-1926) hebben ontdekt. Aanvankelijk zijn ze blijven zitten met de vraag wat ze precies moeten ondernemen om de kunstkenners van hun idee te (kunnen) overtuigen.

De wereld van Anish Kapoor op Arte-tv

Anish Kapoor in 2008

Anish Kapoor, geboren in 1954 te Bombay, is een uitzonderlijk kunstenaar, omdat hij probeert het onmogelijke in beelden te vatten, hetgeen niet alleen een artistieke uitdaging betekent, maar tegelijkertijd een technische. Dat wordt voor iedereen duidelijk die met diens uiterst omvangrijke sculpturen en andersoortige stukken wordt geconfronteerd.
Zo heeft hij een monumentaal, opblaasbaar werk ontworpen dat voor de Monumenta 2011 te Parijs werd geconstrueerd, en aldaar te zien is in het Grand Palais.
Een documentaire over deze kunstenaar is te zien op Arte-tv, op maandag 6 juni, tussen 23:00 uur en 23:55 uur. De film, een productie van Arte France uit 2011 van Heinz Peter Schwerfel, wordt slechts eenmaal uitgezonden.

BBC Four: De berg die geschilderd moest worden

Voorplat van het boek en van de cassette 
voor de biografie over Augustus John 
door Michael Holroyd, uitgegeven in
een aangepaste versie in 1976.

De Britse televisiezender BBC Four stelt de kijkers op dinsdag 24 mei in de gelegenheid een documentaire over twee Britse schilders, die een tijd hebben samengewerkt in een bepaald project, dat in de film aan de orde komt.
Het gaat daarbij om Augustus John (1878-1961) en James Dickson Innes (1887-1914). Beiden zijn in 1911 verhuisd naar Noord-Wales om daar te kunnen schilderen in de stijl van Henri Matisse (1869-1954). Dat gebeurde in de periode 1911-1912 in Arenig Fawr om aldaar een berg te schilderen, vandaar de titel The Mountain that had to be painted. Augustus John slaagde erin de collega, die hij sedert 1907 al beter kende, voor dat 'project' tot een min of meer nomadisch leven te 'bekeren. Deze film wordt uitgezonden tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd.
Van die beiden is Augustus John ongetwijfeld internationaal de beroemdste. Dickson Innes, die geboren werd in Zuid-Wales, maakte voornamelijk aquarellen en olieverfschilderijen. Het werk dat in de genoemde periode onder meer tot stand gekomen is, en de titel draagt Arenig, North Wales, is gereedgekomen in 1913; het bevindt zich in de Tate Gallery. In zijn oeuvre komen veel bergen, maar af en toe schilderde hij ook figuratief. 
Augustus John gold korte tijd, evenals Dickson Innes, in ongeveer dezelfde periode als zijn samenwerking met deze collega viel, als vooraanstaand post-impressionismt in Groot-Brittannië.  Vooral de naam van Augustus John werd bewonderend in verband gebracht met Matisse en Paul Gauguin (1848-1903).

De affaire Gustav Klimt in Arte-documentaire

Gustav Klimt in 1913, door
Egon Schiele (1890-1918)

Nalatenschap
Eén van de dingen die over de Oostenrijkse schilder, beeldhouwer en zonderling Gustav Klimt (1862-1918) bekend zijn, is dat tal van zijn doeken in verband worden gebracht met de muziek van Gustav Mahler [1], die twee jaar vóór hem werd geboren en zeven jaar eerder is overleden dan de beeldend kunstenaar. Vooral in de bloeitijd van het fenomeen grammofoonplaat, en met name vanaf het midden van de jaren vijftig zijn er tal van Mahler-uitgaven verschenen met op de hoes een daarbij passende afbeelding uit het oeuvre van Gustav Klimt.
De man is onderwerp van aandacht in de documentaire Die Affäre Klimt, welke op maandag 16 mei, zal worden uitgezonden door Arte-televisie: kort vóór middernacht, om 23:50 uur begint deze en om 01:20 uur in de nacht op dinsdag 17 mei eindigt de film.
De documentaire, die werd in 2006 gedraaid door Jane Chablani voor de regionale Duitse televisiezender Bayerische Rundfunk, behandelt de strijd die wordt gevoerd over de nalatenschap van deze beeldend kunstenaar uit de tijd van de (Oostenrijkse) art nouveau.
De film zal via dezelfde zender worden herhaald op maandag 30 mei, 's ochtends vanaf 10:15 uur.
__________
[1] In verband met de honderdste sterfdag, deze week op 18 mei, worden er dagen achtereen tal van radio- en tv-uitzendingen gewijd aan deze componist, zijn muziek en zijn persoonlijkheid. Daarover kunt u twee uitgebreide artikelen raadplegen op de bevriende site All art is quite useless van Rond 1900.nl. Het eerste is verschenen op zaterdag 14 mei; het tweede zal op dinsdag 17 mei op diezelfde site worden gepubliceerd.

Duivels sarden hem: de kunstenaar James Ensor

James Ensor, buste te
Oostende, door Edmond
de Valériola (1877-1956).

In het drama Minetti (1977) van de in Heerlen geboren Oostenrijkse schrijver Thomas Bernhard (1931-1989), is de hoofdrol weggelegd voor de toen reeds klassieke acteur Bernhard Minetti (1905-1998). In zijn tekst komt de naam James Ensor (1860-1949) enige malen voor, onder meer als de protagonist in een hotel in Oostende zit te wachten op iets dat niet zal komen: een soort Godot, zeg maar. "Minetti, der sich der klassischen Literatur verweigert hat, außer dem Lear, den ich gespielt habe in der Maske von Ensor....."
Die Vlaamse kunstenaar is thema van het Avro-programma Close up dat op dinsdag 8 maart, via Nederland 2, tussen 23:00 uur en 23:55 uur, in de aflevering James Ensor: Duivels die mij sarren. Deze kunstenaar heeft het nogal moeilijk gehad met het feit dat hij — al dan niet terecht — door kritiek èn publiek werd afgewezen. Dat heeft ertoe geleid dat hij is gaan schilderen in een stijl welke voor die periode volstrekt ongebruikelijk was. De keuze van zijn thema's verraadt dat hij niet bepaald sympathiek stond tegenover alles wat niet binnen zijn kader hoorde. Hoewel het geen wet van Meden en Perzen is dat zoiets gebeurt, heeft juist dat werk James Ensor roem gebracht.
Een herhaling, nog deze week, zal worden vertoond door het digitale televisiekanaal Holland Doc 24, op woensdag 9 maart, tussen 23:04 uur en middernacht.

Auguste Renoir dinsdag in Close up op Nederland 2

Auguste Rodin: Zelfportret uit 1879.

Zelfreflectie
De impressionist Auguste Renoir (1841-1919) heeft in diverse geledingen van de samenleving in de tweede helft van de negentiende eeuw goed om zich heen gekeken en wat hem uit al de impressies welke hem zeer hebben getroffen, heeft hij de elementen via verftubes, uitgeknepen op het palet en werkend aan zijn ezel, penselen voor hem laten werken. 
Van de vele thema's die hem in de loop van zijn leven hebben beziggehouden, behoren diverse tot de wereld van de kunsten: musicerende vrouwen, theaterbezoek, mensen van de straat, portretten van bekenden en al wat dies meer zij.
Renoir is echter niet blijven steken in het impressionisme, ook al wordt zijn naam nu nog, bijna negen decennia na zijn verscheiden, in eerste instantie met die stroming in verband gebracht.Op hogere leeftijd is hij in de schoot van grote voorgangers teruggekeerd: Titiaan (1487-1576), Peter Paul Rubens (1577-1640) en Diego Velasquez (1599-1660).
Feiten en meningen dienaangaande komen aan bod in een aflevering van Avro's televisieprogramma Close up, getiteld Renoir: het impressionisme voorbij. De film in kwestie zal worden uitgezonden via Nederland 2, tussen 23:00 uur en 23:55 uur.
Op enkele van de aan ons gelieerde sites vindt u andere afbeeldingen van Auguste Renoir.
Voor een later zelfportret zij hier verwezen naar onze zustersite Rond beeldende kunsten. Twee uitingen van musicerende vrouwen met hun instrument kunt u vinden op respectievelijk de site Tempel der Toonkunst, een vrouw met haar gitaar, en op de site Muziek en mensen, een dame met haar piano.

Jolanda Meesters in Groningen: Nijlpaarden

Eerder deze week heb ik op onze zustersite Cultuur in Groningen en omgeving gewezen op de expositie- annex Doe Mee-dagen in het voormalige wijkcentrum Trefkoel in de stad Groningen. Aangezien we in onze bijdrage van 12 november 2010 reeds aandacht hebben besteed aan de vier vaste deelnemers in de Kunstenaarsgroep Zonneschijn, willen we in enkele bijdragen — hier en op gelieerde sites — de focus richten op de gastexposanten.

Jolanda Meesters: Nijlpaarden; formaat 100 x 130 cm.

Eén van de drie beeldend kunstenaars die als zodanig exposeert, is Jolanda Meesters, bij ons bekend als degene die zeer door het fenomeen hond wordt geïnspireerd, niet in de laatste plaats door haar eigen hond Timo, die met behulp van tal van verschillende technieken voor het nageslacht is bewaard. Naast de voordeur van haar woonhuis is Timo in mozaïek vereeuwigd; andere projecten, onder meer in het kader van glazenierskunst, zullen nog volgen.
Benevens de stukken met honden heeft Jolanda Meesters ook een reeks abstracte schilderijen tentoongesteld, die in een groep bijeen hangen. Naast deze hangen nog twee grotere werken: Droomreis en Nijlpaarden. Dat laatste schilderij valt in de categorie realistische stukken. We stellen het hierbij aan u voor.

Jolanda Meesters: oudste
zoon Jos. Afm. 30 x 40 cm.

Jolanda Meesters is een der relatief vele beeldend kunstenaars die in De Paddepoel, de grootste wijk van de stad Groningen, wonen en werken. Na een opleiding aan Academie Minerva werkt ze sedert enige jaren uitsluitend in die functie, echter niet alleen maar uitvoerend; ze geeft ook cursussen, en ze realiseert werk in opdracht. Haar onderwerpen lopen nogal uiteen: van de zee, via katten en andere dieren, en fantasiestukken tot en met bloemen en mensen, zoals haar oudste zoon Jos. Die jonge man, alsmede enkele van de door Jolanda Meesters vereeuwigde viervoeters kennen wij persoonlijk.
__________
Een sfeerimpressie door middel van foto's, hedenmiddag genomen door Feiko van der Veen in de ruimte van de Kunstenaarsgroep — de voormalige kerk De Garf naast het Atelier van Salustiano Martha —, kunt u oproepen door hier te klikken.

Sip Hofstede in Galerie Het Raadhuis te Eenrum

Hierboven ziet u de kunstzinnige weergave van het Haventje van Noordpolderzijl. Klein maar fijn, evenals het dorp zelf, en via oog en belevingswereld omgezet in passende kleuren door beeldend kunstenaar Sip Hofstede, die met dit stuk en andere schilderijen, onder meer een stationsperron met een binnenkomende en een uitrijdende trein een eenmansexpositie vult in Galerie Het Raadhuis te Eenrum. 
Bij een raadhuis hoort in principe een burgemeester, en doordat iedereen begrijpt dat een dergelijke hoogwaardigheidsbekleder nu eenmaal geen zesendertig uur per etmaal in een raadhuis aanwezig kan zijn, in welk raadhuis dan ook, is het wellicht toch verrassend te noemen dat er, speciaal ter gelegenheid van de opening van deze expositie, een burgemeester uit Stad komt aan gereisd. Niet om de zeggenschap over die provincieplaats (mede) over te nemen, doch om een zegje te doen ter introductie van het tentoongestelde werk van Sip Hofstede. Zoiets heeft hij — Peter Rehwinkel — kort voor de jaarwisseling ook nog gedaan in Galerie MooiMan in zijn eigen stad. Het directe contact met de veelkleurigheid van al die kunstwerken in kwestie zou zonder twijfel enige invloed ten faveure kunnen uitoefenen op het ambt dat de rechtsgeleerde behoorlijk in beslag neemt, en daarmede snijden we een functie van de kunst aan die we niet hoog genoeg kunnen waarderen, al helemaal als die kunst zo direct aanspreekt als die welke men vanaf zaterdag 29 december, na 16:00 uur tot en met 3 april zal kunnen bezichtigen.
__________
Op onze moedersite Cultuurtempel is eveneens een stukje opgenomen over deze tentoonstelling in Eenrum; daarin kunt u Sip Hofstede's impressie van de stad-Groninger Noorderhaven Noordzijde zien.

Een Shakespeare-tekening van Arthur Rackham

De vermaarde schilder, tekenaar en illustrator van veel boeken, Arthur Rackham (1867-1939) heeft in 1899 elf tekeningen gemaakt voor het in 1807 verschenen boek van Mary and Charles Lamb: Tales from Shakespeare, een boek dat tot op de huidige dag nog steeds opnieuw wordt uitgegeven. Het is in principe bedoeld voor de jeugd, om deze vertrouwd te maken met de stukken van de bard van Stratford-upon-Avon.

Drie televisieprogramma's over Johannes Vermeer

Handtekening van Vermeer

Documentaire
In de aflevering van het programma Secret lives of the artists dat door BBC Four op dinsdag 4 januari tussen 21:00uur en 22:00 uur zal worden uitgezonden, wordt deze keer het zogeheten geheime leven van de wereldvermaarde Nederlandse schilder Johannes Vermeer (1632-1675) onder de loep genomen in de documentair getinte film The madness of Vermeer.

Speelfilm
In aansluiting op bovenvermelde documentaire wordt op dezelfde zender de speelfilm Girl with a pearl earring vertoond, een kostuumdrama van Peter Webber (geb. 1968), dat als VS-Brits-Luxemburgse coproductie in 2003 werd gerealiseerd. De rolprent is gebaseerd op het boek van Tracy Chevalier over het meisje dat model heeft gestaan voor het schilderij van Vermeer dat in de jaren 1665-1667 is gecreëerd. Deze rolprent is de bekendste van de regisseur in kwestie.

Johannes Vermeer:Meisje met
paarlen oorbel. 44,5 x 39 cm;
ontstaan in de jareen 1665-67.
Mauritshuis, Den Haag.

In die film — welke te zien is tussen 23;00 uur op dinsdagavond en 00:35 uur in de nacht op woensdag 5 januari — spelen Colin Firth, Scarlett Johansson en Tom Wilkinson.

Close up
Op woensdag 5 januari is op het digitale televisiekanaal Cultura 24 weer een aflevering te zien van het eerder op één der gewone Nederlandse tv-zenders uitgezonden programma Close up te zien Vensters op Vermeer — 10 korte verhalen. Daarin komt een reeks kunstenaars uit onze tijd aan het woord: fotografen, schilders en culturele oplinieleiders, die samen zullen ontrafelen wat de uitzonderlijke en vooral mysterieuze invloed van Johannes Vermeer in onze tijd is.